28 May 2014

Han River Cung Acang Mi Khuaruahhar Miracle


Biadomhnak:Han river hi Seoul khuapi pawng a luangmi tiva pakhat a si i South Korea tuanbia ah min a lang ngai mi a si.Tuluk le South Korea kar chawlehnak lam tha bik zongah an rak hmang bal.Korean war a dih ka 1960 hrawngah South Korea minung pakhat nih kumkhat chung income $80 hrawng long an rak hmuh khawh ti a si.Nain, General Park Chung-hee uknak a lak hnu 1961 in Korea ram economy rangtak in a thangcho i tuni ah cun per capita income $30000 leng a phan hlei ah vawlei cung ram rumbik 12nak ah a um cang(IMF,2012).Hitluk rangin South Korea economy a kai khawh khuaruahhar hmel chunhnak ah 'Miracle on the Han River' tiin min pek a si.

18 May 2014

Kei Le Ka Min

Min hi minung kan identity langhternak caah a herh bikmi pakhat a si lai ka zumh. Min ngei lo minung kan um men lai lo. Kei ka min hi midang min nak in ai dang deuh ngai,Lungthli Tum ti cu hla deuh ah theih a si. Aho poah ka min ka chim hna ah an ka zumh colh bal lo,kawlram ah cun ka hmat-pungtin piah an hau tawn. Online i nungak he i chonh lebang cun an thin hung colh,mah bantuk min cu a um bal lo an ka ti,nan ti cio lai dah!

17 May 2014

Zeiruangah Dah China Hitluk A Thancho?


China hi communist party nih uk mi a si nain vawleicung economy ngan bik pahnih nak ah a um, a nganbik mi US economy hmanh hi tukum chung ah a lonh lai tiah World Bank’s International Comparison Program(ICP) nih April 30 ah a thanh. 1978 hnu in kumchiar China GDP 7.8-14% hrawng in akai thluamah,achel ah 15%-19% tiang a phan. US khi 2%-4% hrawng a kai ve nain a tum (-) caan a tam ngai. Afawinak in China cu kumchiar 7.8%-14% tiang in a rum chin lengmang tinak a si.

14 May 2014

Kawlram Chung China Hmunhma A Kauhtertu Wa State Dirhmun


United Wa Sate Army(UWSA) uknak tangah a ummi Wa state or region ah hin milu population tingriat(Chin milu nak in letkhat deng an tam deuh) hrawng an um i Chinese holh, Chinese tangka an hmang. Wa miphun hi hmunhnih ah an um, Shan state chaklei China ramri le thlanglei Thailand ramri tiin an ni then. UWSA cu kawlram chung hriamtlai phu lakah a thawngbik a si,ralkap thazang 20,000-30,000 kar a ngei. Bing(opium) cinnak in hriam thatha an cawk,ralkap thazang an thawnter. Hitluk UWSA a thawn khawh hi bing azuarnak le Tuluk bawmhnak thawng in a si.

Nikum April thla chung ah China nih raltuknak TY-90 missile a kap kho mi helicopter le tank destroyer tam ngai UWSA a pek tiah Jane’s Intelligence Review nih a thanh. Rangon China Embassy le UWSA nih cun a dik lo an ti nain tukum February chung ah khan UWSA nih ralkap 30 vanlawng mawngh cawn ding in Tuluk ah a thlah hna tiah Irrawaddy nih fiang pup in a thanh rih caah TY-90 dtungci kaptu helicopter tiang a bawmh ko ti a fiang. Dollar billions dih in sak cuahmah mi Kyaukphyu-Kunming oil pipeline projectzong UWSA nih runven piak dingah Tuluk nih kawl cozah bawmh a hal rih tiin thawng a leng(Eleven Myanmar,17 March2014). UWSA hi UNFC member zongah a tel lo,nikum KIO headquarter Laiza tuah mi hriamtlai phu i tonnak zong ah a tel hoi lo.Hihi ruah awk ngai a si.Kawl ralkap a tih bak lo.China a bochan tuk caah a si kho. Hmailei ah cun Crimea nih Russia sin afonh bantuk in China lei hna a fonh ve te lai ti awk in a um. Crimea le Wa an sining hi an ni lo ngai fawn.


Zeiruang/zeiduh ah dah China nih UWSA hi tluk in a bawmh hnga ti hi kan ruat cio lai dah. Kawlram chung a hmunhma kauhter chin leng mang a duh caah a si ko.President Thein Sein a kai hnu in Naypyidaw nih nitlak lei kutka(west door) a hung awn bang in China influence a zor deuh thluahmah. Hihi China nih threat pakhat ah a ruah ve. Kawlram chung duh tawk in a luh peng khawhnak hnga le sipuazi a tuah khawh rih dingah cun ramri kutka a conghtu UWSA lung a ton hmasa a ho hrim ko. Cuhleiah,Wa mi cu Chinese holh,chinese cellphone, chinese tangka,chinese mei an hmang caah ka minung a ti hna ca zongah a dawt deuh hna a si kho.Tachunhnak ah kawl ralkap nih UWSA an cii hmih hna seh, Tuluk he pehtlaihnak phih ko hna sehlaw Tuluk asungh tuk lai cu mu,myitsone project an reject mi hmanh ah khan tamtuk asungh cang lai.Nain,Tuluk cu a fimtuk caah cawithlai (balance) a thiam. UWSA hi Naypyidaw a theih lo ding tein a bawmh. Naypyidaw cozah zong tha tein a chonh ve.Kawlram peace process zongah thazang a pe ngai mi aa lawh ter.Nikum zong ah khan Tuluk ram Shweli khua ah KIO he kahdaihnak ser khawh ding ah a tawlrel pi hna.


UWSA hi China nih a bawmh tuk hna caah hriam tha tha le ralkap thazang tamtuk an ngei. Kawl ralkap nih a naih ngam hna loh caah an duh zat in bing an cing. An ram ah facang,fangvoi tibantuk a tha kho lo,bing cinnak longah a tha ti a si. An hmuh mi bing cu ram chung ram leng an zuar,achuak mi phaisa in hiramnam an cawk/ralkap thazang an thawnter chin. Cuticun UWSA cu cozah hmanh nih tih ngai awk in a um cang.
 
Wa state hi kawlram territory runvennak caah a biapi tuk bang in kawlram chung Tuluk a luhnak kutka zong a si ve.Russia nih Crimea a lak bantuk in Tuluk nih cun Wa region lak a timh lem lai lo nain kawlram chung hmunhma khur a duh chung poah cu a bawmh rih ko lai dah. Tuluk nih adirhkamh chung poah cu UWSA a sipuazi a zor lem lai lo,a tha rih ko/a hnangam ngai rih lai i ralkap zong nih naih ngam dawh an si rih lai lo dah.!.